Kosmologiczne koany to książka, która zaprasza czytelnika do udziału w intelektualnej przygodzie najwyższych lotów. Wykorzystując ponad pięćdziesiąt koanów – ciekawych i jednocześnie paradoksalnych opowiastek zgodnych ze starożytną tradycją zen – czołowy fizyk Anthony Aguirre, zabiera czytelnika w podróż z Zachodu na Wschód poprzez idee obejmujące wiek, wielkość i głębię Wszechświata.

Autor podejmuje kosmiczne pytania, z którymi borykali się naukowi giganci od Arystotelesa przez Galileusza do Heisenberga, obejmujące szeroki wachlarz zagadnień: od natury czasu i powstania wielu wszechświatów po znaczenie teorii kwantowej. Aguirre, w zabawny i lekki sposób, prezentuje czytelnikowi obszar pomiędzy głęboką strukturą świata fizycznego a osobistym odbieraniem rzeczywistości, dzieląc się tym, co sam Einstein nazwał „najpiękniejszym i najgłębszym doświadczeniem” jakiego można zakosztować: poczuciem tajemniczości.

„To wyjątkowe i pięknie napisane arcydzieło autorstwa wiodącego kosmologa przemienia najgłębsze tajemnice naszego Wszechświata w urzekające i przystępne poszukiwanie osobistego oświecenia”. - Max Tegmark, autor Życie 3.0.

Anthony Aguirre - profesor fizyki na Uniwersytecie Kalifornijskim w Santa Cruz i współzałożyciel Foundational Questions Institute.

Co to jest Nic?

Czym była próżnia dla Greków, a czym jest dla współczesnej kosmologii?

Czy zero Babilończyków, Hindusów i Majów to jedno i to samo zero?

John D. Barrow, brytyjski kosmolog i autor wielu znanych książek popularnonaukowych, tym razem poświęcił się Niczemu. Błyskotliwa, napisana z humorem i erudycją książka prowadzi Czytelnika od religijnych i poetyckich rozważań nad naturą nicości i przemijania, przez zmagania Babilończyków i Majów z zerem matematycznym, aż po najnowsze odkrycia naukowe na temat próżni kwantowej. Barrow szczegółowo opisuje przygodę Ludzkości z zerem, nicością i próżnią, komentując przy tym starożytne teksty i źródła archeologiczne, rozprawy teologiczne, notatki z eksperymentów oraz anegdoty i wiersze.

Książka o Niczym pokazuje, że Nic stanowi węzłowe zagadnienie w historii idei. Każda rewolucja w naszym myśleniu o świecie przynosi też odmienne spojrzenie na Nic w jego rozmaitych przejawach. W ostatnich rozdziałach Barrow szczegółowo opisuje rolę, jaką we współczesnej nauce odgrywa próżnia, która w XX wieku stała się jednym z najważniejszych pojęć kosmologii i teorii kwantowej.

John D. Barrow jest kosmologiem, matematykiem i fizykiem teoretycznym na Uniwersytecie Cambridge. Autorem wielu książek naukowych i popularno-naukowych. W języku polskim zostały wydane m.in.: Księga wszechświatów, Pi razy drzwi oraz Początek wszechświata. Wielokrotnie nagradzany za swoją działalność popularyzatorską, jest m.in. laureatem Nagrody Templetona w 2006 roku.

Czy kiedykolwiek uda nam się odkryć jedną teorię naukową, która będzie w stanie wyjaśnić wszystko co już się wydarzyło i wszystko co dopiero się wydarzy, na każdym poziomie Wszechświata?

Poszukiwania Teorii Wszystkiego - klucza do poznania wszelkich tajemnic Wszechświata stało celem najbardziej ekscytujących projektów badawczych. Jak może wyglądać taka teoria? Co oznaczałoby jej odkrycie? I jak blisko jej znalezienia jesteśmy?

W Nowych teoriach wszystkiego, John D. Barrow opisuje pomysły i kontrowersje dotyczące ostatecznego wyjaśnienia. Prowadzi nas przez najnowsze koncepcje od M-teorii superstrun, multiwersu, czy spekulacji opisujących świat jako program komputerowy, po nowatorskie podejście do obliczeń i złożoności. Pozwala nam spojrzeć na problemy stojące przed naukowcami poszukującymi Teorii Wszystkiego od strony fizyki, astronomii, kosmologii, filozofii, matematyki, logiki, biologii, historii czy religii, dzięki czemu otrzymujemy pełen obraz, dowiadując się dlaczego dotąd nie udało nam się dotrzeć do ostatecznego rozwiązania.

To pasjonująca lektura, która niezmiennie wstrząsa naszym rozumieniem otaczającej rzeczywistości, wykazując powszechnie występujące luki w naszej wiedzy o tym czego częścią sami jesteśmy.

Rewelacyjna lektura. - „The Independent”

Fascynująca podróż... Barrow dociera do fundamentalnych kwestii dotyczących tej kluczowej zagadki współczesnej nauki. - „Kirkus Reviews”

John D. Barrow – kosmolog, matematyk i fizyk teoretyczny na Uniwersytecie Cambridge, Laureat Nagrody Templetona. Autor ponad 400 publikacji naukowych i kilkunastu książek, m.in. Książka o Niczym (CCPress 2015), Początek Wszechświata (CCPress 2016), Stałe natury. O liczbach skrywających najgłębsze tajemnice Wszechświata (2017).

Żyjemy w świecie pełnym zapachów. Niektóre nas przyciągają, inne odpychają; zapachy sprawiają, że się relaksujemy lub stresujemy. Węch wpływa więc na nasze nastroje, upodobania, a nawet na to, jak postrzegamy codzienność. Jak to możliwe, że tak ważny zmysł był tak długo lekceważony przez badaczy?

Ann-Sophie Barwich stawia sobie za cel przywrócenie węchowi należnego mu miejsca w świecie zmysłów. Za pomocą licznych przykładów i przystępnych opisów wyjaśnia mechanizmy działania nosa, jego budowę i powiązania z mózgiem. Przeprowadza wywiady z ekspertami w dziedzinach neurobiologii, psychologii, chemii, medycyny. Zgłębia tajniki produkcji wina i perfumiarstwa. Zastanawia się, ile zapachów potrafimy rozróżnić i jak opisalibyśmy świat, gdybyśmy bardziej zaufali swoim nosom.

Węch jest bezkompromisowym wyznaniem miłości do świata zapachów i zaproszeniem do dalszych badań tego niezwykłego, wciąż kryjącego przed nami wiele tajemnic zmysłu.

Czy zwierzęta są zdolne do empatii, traktują się fair, współpracują i pomagają sobie nawzajem w kłopotach? Krótko mówiąc, czy zwierzęta przejawiają inteligencję moralną?

Najnowsze badania naukowe rozbijają ustalone granice między ludźmi i zwierzętami, zmuszając nas do poszerzenia horyzontów i rewizji przestarzałych stereotypów dotyczących tego, co zwierzęta mogą, a czego nie mogą myśleć, robić i czuć.

Marc Bekoff i Jessica Pierce łącząc wieloletnie doświadczenie i badania z zakresu poznania dowodzą, że zwierzęta posiadają szeroki repertuar zachowań moralnych. Nie tylko wykazują się poczuciem sprawiedliwości i wzajemności, ale też są zdolne do ufności, wybaczania i empatii.

Dzika sprawiedliwość przedstawia nie tylko aktualny stan wiedzy, lecz także prowokuje do przemyślenia naszych relacji ze zwierzętami i naszych wobec nich obowiązków.

Dzika Sprawiedliwość to bardzo inspisująca lektura. Książka wpisuje się w nurt myślenia oddającego zwierzętom coraz więcej odczuć, zdolności i pojęć, zarezerwowanych dotychczas jedynie dla człowieka. Autorzy książki bardzo sugestywnie pokazują, iż moralność może pochodzić „z natury”. Przy czym nie odziera to nas, ludzi, z wyjątkowości, lecz zbliża do innych istot zamieszkujących z nami Ziemię. Szczerze polecam!

– Stefan Jakimiuk, WWF Polska

Pomysły Marca Bekoffa i Jessiki Pierce dotyczące moralnego życia zwierząt podkreślają znaczenie rzetelności, kooperacji, empatii i sprawiedliwości, aspektów zachowania rozpaczliwie potrzebnych w dzisiejszym świecie. – Jane Goodall

Ta książka przekonuje, że należy zachować otwarty umysł w stosunku do zwierząt innych niż ludzie. – New Scientist

Badania przedstawione w książce przekonują, że nadszedł czas, by przemyśleć na nowo jeszcze jedną cechę, którą uważaliśmy za wyjątkową dla nas. – Discover Magazine

Marc Bekoff - emerytowany profesor ekologii i biologii ewolucyjnej na University of Colorado w Boulder. Laureat Exemplar Award przyznanej przez Animal Behavior Society za istotny wkład w badania nad zachowaniami zwierząt.

Jessica Pierce – amerykańska bioetyk, filozof i pisarka. Jej prace skupiają się na relacjach ludzi i zwierząt. Autorka licznych książek, m.in. Morality Play: Case Studies in Ethics.

Jak wyobraźnia pomaga nam w rzeczywistym działaniu? Na ile sposobów można czytać ten sam tekst? Czym są ucieleśnione symulacje i jaką rolę odgrywają w rozumieniu języka?

Zasadniczym zadaniem języka jest przekazywanie znaczenia, niezależnie od tego, czy w danym momencie ton wypowiedzi jest szorstki, przekonujący, nabrzmiały emocją czy opływający w niedomówienia. Wprawiamy w wibracje struny głosowe po to, żeby nasze najskrytsze myśli pojawiły się w umyśle drugiej osoby. Możemy mówić o wszystkim – od nowego szczeniaka, przez rowerową wycieczkę po parku, po rzeczy, które tak naprawdę nie istnieją, jak latające świnie – a kiedy to robimy, nasi słuchacze wypełniają obraz detalami, o których nigdy nie wspominaliśmy: zapachem mokrej sierści czy zielenią równo przystrzyżonych trawników. Jak to możliwe? Jaki mechanizm za tym stoi?

Kognitywista Benjamin K. Bergen z dziesiątek najnowszych badań z zakresu psychologii, językoznawstwa i neuronauk wysnuwa nową teorię znaczenia. Wprowadza nas w świat ucieleśnionych symulacji, w którym nasz umysł pomaga sobie w rozumieniu, tworząc przebogate wizualizacje za pomocą ewolucyjnie starszych struktur mózgu zajmujących się, między innymi, percepcją i ruchem. Sensu słów nie można zawrzeć w samych tylko definicjach – Bergen pokazuje nam, jak naprawdę możemy go poczuć.

Imponujące! Bergen przedstawia swój punkt widzenia z entuzjazmem, energią i szczyptą doskonałego humoru. Jeśli szukasz wciągającego, bogatego w informacje przewodnika po kognitywnym podejściu do problemu znaczenia, ta książka może cię nauczyć bardzo wiele. - „Nature”

Bergen pisze lekko i dowcipnie... fascynująco… Po przeczytaniu tej książki słowa nigdy już nie będą miały dla ciebie tego samego znaczenia… - „New Scientist”

Ewidentny entuzjazm i poczucie humoru autora sprawiają, że lektura jest zarazem pouczająca i niesłychanie przyjemna. Zdecydowanie warto. - „Choice”

Benjamin K. Bergen jest profesorem na Wydziale Nauk Kognitywnych Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Diego. W tamtejszej Pracowni Języka i Poznania, której przewodzi, zajmuje się między innymi rolą ucieleśnionej symulacji i metafory w procesie rozumienia języka.

Jak to możliwe, że pacjenci po zawale, utraciwszy zdolność mówienia, wciąż krzyczą Szlag!, gdy są zdenerwowani? Jak to się stało, że Wacek przestał być tylko jednym z wielu imion? Dlaczego gówno jest wulgarne, a kupka tylko dziecinna? I dlaczego, chcąc kogoś obrazić, prostujemy środkowy palec?

Niemal wszyscy przeklinamy – po zbyt wielu drinkach, kopnięciu się w palec albo przyłapani na gorącym uczynku. Przekleństwa można „wypikać”, zastąpić gwiazdką, ocenzurować – lecz są tak pociągające, że nie potrafimy przestać ich używać.

Benjamin Bergen, językoznawca i kognitywista, tłumaczy co przeklinanie mówi nam o naszym języku i umyśle. Przekonuje, że „brzydkie” słowa są pożyteczne. Mogą śmieszyć, wyzwalać albo pobudzać emocjonalnie. Dowodzi, że oferują nam możliwość spojrzenia z nowej perspektywy na to jak mózg przetwarza język i dlaczego języki świata tak różnią się od siebie.

Błyskotliwe jak diabli i zajebiście śmieszne, What the F jest obowiązkową lekturą dla wszystkich, którzy chcą się dowiedzieć jak i dlaczego przeklinamy.

Fascynująca podróż na styku etymologii, neuronauk i kultury – „Discover”

Bergenowi udaje się nas przekonać, że warto docenić społeczną rolę „brzydkich” słów - „Science”

Na ile różnych sposobów opowiadasz innym o sobie? Dlaczego porównujesz się z innymi? Czy możesz się zmienić w każdym momencie swojego życia?

Czerpiąc ze swoich doświadczeń neuronaukowca, psychologa i psychiatry, Gregory Berns opisuje skomplikowany i niekończący się proces tworzenia się tożsamości. Składa się na nią wiele elementów, z którymi stykasz się na co dzień, wrażeń i doświadczeń, które przeżywasz. Opowiadasz sobie i innym o tym, kim myślisz, że jesteś, słuchasz innych ludzi, poznajesz historie bohaterów książek, filmów i seriali, nucisz pod nosem ulubione piosenki. Wszystkie te narracje stają się częścią Ciebie i kształtują Twoją tożsamość. To, kim jesteśmy, nigdy nie jest do końca ustalone. Zawsze możesz to zmienić, musisz tylko świadomie nad tym pracować. Nie możesz wymazać starych narracji, ale możesz zacząć konstruować nowe, aż wreszcie stworzysz taką, która spodoba Ci się najbardziej.

Żyj swoim życiem. Opowiedz własną historię.

Lubimy chodzić do kina, by płakać i zamierać z przerażenia. Z przyjemnością słuchamy smutnych piosenek. Zjadamy piekielnie ostre potrawy, zażywamy kąpieli w niemal wrzącej wodzie, wspinamy się na szczyty i biegamy maratony. Niektórzy z nas poszukują nawet cierpienia w praktykach seksualnych.

Paul Bloom wyjaśnia, dlaczego czerpiemy radość z takich doświadczeń i dlaczego właściwy rodzaj bólu może potęgować doznanie przyjemności. Ból może odwrócić uwagę od przeżywanych lęków, a nawet pomóc w samodoskonaleniu. Umyślne cierpienie może być sposobem okazania siły albo, przeciwnie, wołaniem o pomoc. Nieprzyjemne uczucia – strach i smutek – mogą być częścią zabaw i fantazjowania. Z kolei wysiłek, walka i zwycięstwo prowadzą do poczucia biegłości i doskonałości.

Nieustannie poszukujemy sensu w życiu, a to wiąże się z cierpieniem. Pragniemy prawdziwej miłości, sukcesów w karierze i dających satysfakcję aktywności, a te wymagają wysiłku, niepokoju i porażek. Znakomicie napisana, dowcipna i głęboko ludzka książka Paula Blooma dowodzi, że bez dobrowolnie wybranego cierpienia życie byłoby puste lub jeszcze gorzej – nudne.

Rozpoczęła się kolejna wielka wędrówka gatunków. Strefy klimatyczne zaczęły się przesuwać z równika w kierunku obu biegunów. Zwierzęta i rośliny wyruszają więc w drogę w poszukiwaniu lepszych warunków do życia. Nadchodzi całkiem nowy świat. A co będzie z nami?

My, ludzie, mamy większe możliwości adaptacji niż pozostałe gatunki. Możemy wycofać się do klimatyzowanych domów, uprawiać rośliny odporne na wysokie temperatury i opracowywać zaawansowane systemy nawadniania szklarni. Potrafimy przemieszczać się na duże odległości w krótkim czasie. Wiemy też dokładnie, dokąd się udać, aby znaleźć chłodniejsze obszary na wyższych szerokościach geograficznych, gdzie będziemy mogli rozpocząć nowe życie.

Benjamin von Brackel nie bez przyczyny zaczyna swoją opowieść od trzepotu skrzydeł niewielkiego górskiego motyla. Ten dźwięk odbija się zwielokrotnionym echem i wraca w postaci wielkich pytań o przyszłość naszego świata.

Jak przeciwdziałać starzeniu się? Dlaczego mieszkańcy niektórych rejonów świata cieszą się dwa razy dłuższym życiem niż inni? Dlaczego optymiści później się starzeją?

Próbując znaleźć odpowiedzi, Nicklas Brendborg zabiera nas w ekscytującą podróż dookoła świata: od Morza Grenlandzkiego przez Wyspę Wielkanocną po afrykańskie królestwa golców piaskowych. Na naszej drodze spotkamy komórki zombie, młodniejące meduzy oraz rekina, który widział zatonięcie Titanica.

Dowiemy się, dlaczego warto używać nici dentystycznej i oddawać krew, dlaczego warto wypić rano podwójne espresso i dlaczego spotkanie z irytującym kuzynem wbrew pozorom wcale nie skraca naszego życia, tylko je wydłuża.

Kimkolwiek jesteś i gdziekolwiek czytasz tę książkę, mam nadzieję, że wrócisz z tej podróży zadowolony.

Nicklas Brendborg

Analizę i konstrukcję pojęć powinien stosować w filozofii każdy, kto pojmuje filozofię jako naukę (a nie sztukę), kto preferuje jasność (a nie mętność) myślenia oraz porządek (a nie „głębię”) wypowiedzi. Analizowanie i konstruowanie pojęć, chociaż jest twórczym i porywającym zajęciem, rzadko przynosi wyniki błyskotliwe, znajdujące szeroki oddźwięk. Przeciwnie, stosowanie tej metody spotyka się bardzo często z niezrozumieniem zarówno ze strony zwolenników mętnej głębi, jak i ze strony tych, których zadowalają zawieszone w próżni formalizmy.

W moim głębokim przekonaniu – wbrew jednym i drugim – właśnie głównie dzięki mozolnym wysiłkom analityczno-konstrukcyjnym możliwy jest stopniowy postęp w dyscyplinach filozoficznych.

Anna Brożek

Anna Brożek – filozof, pianistka, teoretyk muzyki, profesor na Wydziale Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Zajmuje się semiotyką logiczną, metodologią, aksjologią, historią filozofii polskiej, a także teorią i historią muzyki. Jest autorką m.in. książek Symetria w muzyce (2004), Principia musica (2006), Pytania i odpowiedzi (2007), Kazimierz Twardowski w Wiedniu (2010), Teoria Imperatywów (2012), Obraz dusz polskiej w mazurkach Romana Maciejewskiego (2014) oraz Piękno i prawda (2017).

Rozważania zawarte w niniejszym eseju dzielą się na trzy części. W części pierwszej autorka porównuje działalność naukowców i artystów. Porównanie to dotyczy czterech sfer: przedmiotu i celu obu form działalności oraz roli elementów twórczych i wartościujących w każdej z nich.

Część druga zawiera charakterystykę teorii sztuki, wskazuje na jej osobliwości i szczególny status metodologiczny.

Część trzecia poświęcona jest poznawczym aspektom sztuki.Autorka przedstawia w niej koncepcję poznania przez sztukę, zgodnie z którą dzieła sztuki stanowią unikalne źródła doświadczenia wartościującego. Co za tym idzie, poznanie przez sztukę w istotny sposób rozszerza oraz uzupełnia poznanie naukowe.

Czym jest seks dla kobiety chorej psychicznie i jej partnera?

Krótka opowieść o trudnej miłości Ady i Janka i o wstydliwym tabu.

Druga książka autorki Wszystkiego opisuje decydujący dzień z życia zamożnego małżeństwa próbującego podjąć decyzję o posiadaniu dziecka. Ada, zamknięta w kokonie z jedwabnych poduszek i kaszmirowych pledów, wciąż żyje pod dyktando dawno pokonanej choroby psychicznej. Jej dużo od niej starszy mąż Janek biernie przygląda się swojemy małżeństwu. Aż do tego dnia… Pewność to krótka opowieść o miłości, poczuciu winy, lęku, przywiązaniu i chorobie psychicznej. Ale przede wszystkim o wyniszczającym i obsesyjnym poszukiwaniu pewności w życiu.

ATKA BROŻEK - (ur. 1984) pisarka. Autorka powieści Wszystko (2016). Jej teksty okazjonalnie ukazują się na łamach Tygodnika Powszechnego. Z wykształcenia lingwistka I kulturoznawczyni. Studiowała w Polsce, Japonii I we Francji. Mieszka w Krakowie.

Ostra i przejmująca historia samotnych kobiet w świecie wielbiącym mężczyzn.

Gwałtowny, brutalny, ostry, ale i głęboko poruszający monolog pięćdziesięciokilkuletniej Anki, którą pewnego dnia opuszcza młodsza o ponad dwadzieścia lat Magda - najbliższa przyjaciółka, powierniczka, naśladowczyni, wróg, a w końcu też kochanka - jej wszystko. Poprzez potok wspomnień i wzajemnych oskarżeń przebija ogromna tęsknota i miłość do niegdyś pięcioletniej Magdy, która przyprowadzona przez rodziców na przyjęcie sylwestrowe do Anki, zaczyna powoli wypełniać jej całe życie.

Ta powieść-dramat pokazuje cierpienie dwóch kobiet, które poprzez nałogi, przygodny seks i niekończące się paplanie próbują ukoić ból i odnaleźć poczucie własnej wartości w świecie wielbiącym mężczyzn. Tylko po to, aby w końcu ten świat zaakceptować.

Opowieść o sile kobiecej przyjaźni, horrorze samotności i ciągłym nienasyceniu. Ale przede wszystkim o tym, że największym przekleństwem w życiu jest - chcieć wszystko.

ATKA BROŻEK (ur. 1984) debiutująca pisarka. Z wykształcenia lingwistka i kulturoznawczyni. Studiowała w Polsce, Francji i Japonii. Zadebiutowała opowiadaniem ,,Pewność”. Mieszka w Krakowie. ,,Wszystko” jest jej pierwszą powieścią.

Dlaczego jesteśmy ciekawi świata? Czym w ogóle jest ciekawość? Kiedy staje się ona intelektualnym grzechem, który prowadzi nas do poznawczego piekła? Czy nuda jest ceną, którą płacimy za to, że czasem bywamy zaciekawieni?

Ciekawość nie jest oczywistym przedmiotem refleksji. Rzadko zastanawiamy się, skąd się bierze i jakie pełni funkcje. Przyjmujemy jej istnienie bez komentarza. Tymczasem świat bez ciekawości w ogóle nie przypominałby naszego świata. Jest to potężna siła psychiczna, która pozwala nam gromadzić wiedzę i zmieniać otaczającą nas rzeczywistość. Bez zrozumienia, czym jest ciekawość, nie sposób odpowiedzieć na pytanie, kim jest człowiek.

TRZECH FILOZOFÓW – TRZY PERSPEKTYWY – JEDNO POJĘCIE

Książka stanowi próbę zmierzenia się z zagadką normatywności. Autorzy starają się odpowiedzieć na pytanie, jak należy rozumieć pojęcia normatywne, takie jak obowiązek, powinność czy poprawność. Analizują także normatywny wymiar rozmaitych dziedzin ludzkiego życia – moralności, prawa i języka. Stawiają wreszcie problem granic normatywności, rozważając go w kontekście sporu o tzw. błąd naturalistyczny.

Fenomen normatywności to unikalna w polskiej literaturze filozoficznej próba spojrzenia na kwestie związane z normatywnością w całej ich złożoności, a przy tym poszukująca wspólnych podstaw dla rozmaitych wcieleń dyskursu normatywnego. Autorzy stawiają prowokacyjną tezę, że utrwalony przez filozofów nowożytnych schemat rozważań o normatywności stanowi przeszkodę w zrozumieniu, czym ona jest.

Autorzy:

Anna Brożek – filozof i pianistka, adiunkt w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka 8 książek, w tym Principia musica (Semper 2008), Kazimierz Twardowski. Die Wiener Jahre (Springer 2011) i Theory of Questions (Rodopi 2012) oraz kilkudziesięciu artykułów z zakresu metodologii, semiotyki logicznej, aksjologii, historii filozofii polskiej i muzykologii.

Bartosz Brożek – filozof i prawnik, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, pracownik Katedry Filozofii Prawa i Etyki Prawniczej UJ oraz Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych. Autor lub współautor 11 książek, w tym Normatywność prawa (Wolter Kluwer 2012), Rule-following. From Imitation to the Normative Mind (Copernicus Center Press 2013) oraz kilkudziesięciu artykułów z zakresu filozofii prawa, etyki, filozofii nauki, filozofii logiki i kognitywistyki.

Jerzy Stelmach – filozof i prawnik, profesor zwyczajny, doktor honoris causa uniwersytetów w Heidelbergu i Augsburgu, kierownik Katedry Filozofii Prawa i Etyki Prawniczej UJ, autor lub współautor kilkuset artykułów naukowych i kilkunastu książek, w tym Die hermeneutische Auffasung der Rechtsphilosophie (Gremer 1991), Methods of Legal Reasoning (Springer 2006) oraz Sztuka negocjacji prawniczych (Wolters Kluwer 2011).

Czy rozumienie przypomina rozmowę, widzenie, czy taniec?

Czy istnieje język doskonały?

Czym jest interpretacja?

Czy poza jej granicami leży tylko nonsens?

Granice interpretacji to książka, która odpowiada na pytanie, dlaczego w świecie komunikacji jesteśmy skazani na interpretację. Autor, posiłkując się ustaleniami współczesnych nauk kognitywnych i teorii ewolucji, a także czerpiąc z tradycji filozofii analitycznej dowodzi, że nie może istnieć język doskonały niepodatny na interpretację. Zastanawia się również nad strukturą rozumienia i pokazuje, że zbyt pochopne próby interpretacji mogą nas prowadzić w krainę bełkotu.

Granice interpretacji to pierwsza w literaturze polskiej próba zmierzenia się ze zjawiskiem interpretacji, oparta w znacznej mierze na tym, co biologia mówi o ludzkiej zdolności rozumienia. Jesteśmy jedynym gatunkiem, który posługuje się językiem, ale nie znaczy to, że możemy używać go w sposób dowolny.

Jak mówić o Bogu? Czy da się skonstruować język, który pozwoli precyzyjnie wyrazić wszystkie prawdy wiary? Dlaczego naszemu poznaniu tak trudno sięgnąć Transcendencji?

Leibniz przez całe życie powracał do pewnego pomysłu - chciał stworzyć język, w którym bez trudu można by formułować prawdziwe sądy o Bogu. Miał on być wzorowany na matematyce - jedynym języku, w którym prawd dowodzić można z absolutną pewnością. To marzenie Leibniza okazało się jednak mrzonką, a jego wysiłki musiały skończyć się porażką. O Bogu nie można mówić tak, jak o obiektach matematycznych, bo w efekcie otrzymalibyśmy puste pojęcie, które nie byłoby zdolne „poruszyć ludzkiego serca“. Dyskurs religijny musi być zakorzeniony w naszych codziennych doświadczeniach, angażować zarówno intelekt, jak i emocje. Ale zbytnia antropomorfizacja także jest niebezpieczna, bo przekształca teologię w opowiastkę dla grzecznych, choć niezbyt rozgarniętych dzieci. By tego uniknąć, zmuszeni jesteśmy konstruować teorie. Jednak i teoretyzacja Boga może stać się pułapką, szczególnie wtedy, gdy przywiążemy się zbytnio do jednego schematu pojęciowego. Dlatego dyskurs religijny wymaga stałej higieny intelektualnej, którą najlepiej propagują zwolennicy teologii negatywnej.

seria PIĄTY WYMIAR